เมื่อเรานึกถึงการทำความสะอาดฟันและช่องปาก อุปกรณ์พื้นฐานที่เราจำเป็นต้องใช้อยู่เสมอก็คือ แปรงสีฟัน ยาสีฟัน และไหมขัดฟัน
หลายคนอาจนึกไปถึงอุปกรณ์เสริมอื่นๆด้วย เช่น น้ำยาบ้วนปาก ที่ขูดลิ้น แปรงสีฟันไฟฟ้า ไม่จิ้มฟัน แปรงซอกฟัน ฯลฯ
อุปกรณ์และเครื่องมือเหล่านี้ เป็นสิ่งที่ช่วยให้เราสามารถดูแลความสะอาดในช่องปากได้ดีขึ้น แต่จะได้ผลดีก็ต่อเมื่อเราใช้อย่างถูกต้องเหมาะสมนะครับ เพราะบางครั้งเมื่อเราเลือกชนิดมาไม่เหมาะกับเราหรือใช้ไม่ถูกวิธี อาจไม่ได้ประโยชน์จากอุปกรณ์นั้นๆเลย หรือทำให้เกิดความเสียหายที่ฟันหรืออวัยวะรอบๆได้
สำหรับการเลือกใช้อุปกรณ์ต่างๆ มีข้อควรรู้ดังนี้ครับ
แปรงสีฟัน
แบ่งตามขนาดได้คร่าวๆ 4 ประเภท คือ
ผู้ใหญ่ (12 ปีขึ้นไป)
เด็กโต (6-12 ขวบ)
เด็กเล็ก (3-6 ขวบ)
เด็กอ่อน (เริ่มมีฟัน - 3 ขวบ)
ถ้าแบ่งตามชนิดของขนแปรง จะแบ่งได้ 4 ประเภท
แข็ง (hard)
ปานกลาง (medium)
นุ่ม (soft)
นุ่มพิเศษ (extra soft)
จากประสปการณ์ตรง คำแนะนำของหมอคือ ควรเลือกแปรงที่ขนแปรงนิ่มที่สุดที่เวลาแปรงแล้ว เรายังรู้สึกว่าสะอาด เรียกว่า ยิ่งนิ่มก็ยิ่งดีครับ แต่ถ้าบางคนใช้แปรงขนนิ่มเกินไปแล้วไม่ถนัดหรือรู้สึกไม่สะอาด ก็สามารถเลือกใช้ชนิดที่แข็งขึ้นมาได้เล็กน้อย แต่ต้องแปรงให้เบามือลงด้วยนะครับ เพราะการแปรงฟันแรงๆโดยใช้แปรงที่แข็งเกินไป อาจทำให้คอฟันสึกได้
ลักษณะของขนแปรง
ขนแปรงที่ดี ควรทำมาจากไนล่อน ผิวเรียบ ปลายมน เมื่อถูกน้ำแล้วควรแห้งเร็ว
บริเวณหัวแปรงบางรุ่นอาจมีส่วนที่มีผิวสากๆด้านหลัง เพื่อใช้ในการแปรงลิ้นและกระพุ้งแก้มด้วย
ลักษณะด้ามแปรง
มีทั้งแบบ ด้ามตรง โค้งงอ 1 ระดับ โค้งงอ 2 ระดับ ผิวด้ามเรียบ หรือผิวเป็นยางสำหรับเพิ่มความถนัดในการจับ การเลือกก็ควรเลือกตามที่เราจับถนัดครับ
ยาสีฟัน
ในส่วนของยาสีฟัน เราคงต้องทราบส่วนผสมของยาสีฟันทั่วๆไปกันก่อน ยาสีฟันส่วนใหญ่จะประกอบด้วย
- ผงขัด
- สารที่ทำให้เกิดฟอง
- สารกันบูด
- สี กลิ่น รส
นอกจากนี้ ยาสีฟันแต่ละรุ่นอาจมีสารที่มีคุณสมบัติพิเศษอื่นๆใส่เพิ่มเข้าไป ซึ่งสารที่มีคุณสมบัติพิเศษเหล่านี้จะช่วยในเรื่องต่างๆกัน เช่น
สารที่ช่วยให้ฟันแข็งแรง ป้องกันฟันผุ
- โซเดียมฟลูออไรด์
- โซเดียมโมโนฟลูออโรฟอสเฟต
- โซเดียม ฟลูออไรด์และโซเดียม
- โมโนฟลูออโรฟอสเฟส
(หรือก็คือ ฟลูออไรด์ในรูปแบบต่างๆนั่นเอง)
สารประเภทช่วยให้เหงือกแข็งแรง
- โซเดียมคลอไรด์
(มักพบในยาสีฟัน"สูตรเกลือ")
สารประเภทลดอาการเสียวฟัน
- โปรตัสเซียมไนเตรท
- สตรอนเทียมคลอไรด์
การเลือกใช้ยาสีฟัน ควรเลือกชนิดที่มีเนื้อเป็นครีมหรือเจล เพราะจะทำให้ฟันสึกกร่อนน้อยกว่าแบบผง นอกจากนี้ก็ควรเลือกยาสีฟันที่มีคุณสมบัติเฉพาะที่เราต้องการ (ลดเสียวฟัน ป้องกันฟันผุ ช่วยให้เหงือกแข็งแรง) ส่วนเรื่องของสี กลิ่น รส สามารถเลือกได้ตามใจชอบครับ (ไซลิทอล ซึ่งเป็นสารให้ความหวานในยาสีฟันนั้น ไม่ทำให้ฟันผุ)
ไหมขัดฟัน
มี 2 ชนิดคือแบบเคลือบขี้ผึ้ง และไม่เคลือบขี้ผึ้ง ผลการทำความสะอาดไม่ต่างกันมากนัก มือใหม่ควรเลือกแบบที่เคลือบขี้ผึ้งจะใช้งานได้ง่ายกว่า (ราคาแพงกว่าเล็กน้อย)
สำหรับอุปกรณ์เสริมอื่นๆ เช่น น้ำยาบ้วนปาก ที่ขูดลิ้น แปรงไฟฟ้า ไม้จิ้มฟัน แปรงซอกฟัน เราจะมาพูดถึงกันครั้งหน้าครับ
หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับสุขภาพช่องปากเพิ่มเติม สามารถเขียนเข้ามาถามได้ที่ dental.d.clinic@gmail.com นะครับ หมอยินดีตอบทุกคำถามครับ
ทพ.ศิลา จิรวัฒโนทัย
